\v 6 Nuko indumwa zahuye ziramubaza ngo: Mwami, nico gihe si ukahire ho ubwami bwa Israeli.
\v 7 Arabasubiza ngo: Ndo birikubareba kumenya igihe cangwa umwanya go Data yahizeho kubera ubutegetsi bwe.
\v 8 Ariko, mukayakire ingufu, Umuka Guboneye gukabije ho, mubere abadimwe bo kundangaza i Yerusalemu, i Yudea hoshe, n'i Samariya, no ku nyusurizo y'isi.
\v 10 Babeye bagitumbiriye cane mu juru uko agendire, hija abagabo babiri bambeye imyenda z'umweru barababonekera.
\v 11 Bagambire ngo: Mwewe bagabo b'i Galilaya, kubera ki muhagereye muri kureba mu juru? Wuno Yesu upandisizwe mu juru akuwe hagati yanyu akagaruke nguko mumubwenye agiye mu juru.
\v 12 Nuko bashubiye i Yerusalemu, kuri gwa musozi gwitwa Ugw'imizeituni hafi ya Yerusalemu, ng'urugendo rw'i Sabato.
\v 13 Bahagerire, bagenda mu chumba ca heru bari bamereye guhuriramo. Hari hariho Petro, Yohana, Yakobo, Anderea, Filipo, Tomasi, Bartolomayo, Matayo, Yakobo muhungu wa Alfayo, Simoni Muzeloti, na Yuda muhungu wa Yakobo.
\v 14 Boshe bari m'ubumwe, bahoraga barigushaba, hamwe n'abagore, na Mariya mama wa Yesu n'abavukanyi ba Yesu.
\v 15 Muri ico gihe, Petro yahagurukire hagati ya bene se, umubare gw'abantu bari bari aho bari ng'ijana na makumyabiri. Yagambire ngo:
\v 16 Bagabo bene Data, ni ngobwa ko ibyandikirwe bisohwera, ko Umuka Guboneye gwagambire mu kanwa ka Daudi, kubwerekeye Yuda, wayerekire ibijire ufata Yesu.
\v 5 Aho i Yerusalemu hari hatuye Abayuda, abantu bumviraga Imana, bo mu bwoko bwoshe, gabaga mu si y'ijuru.
\v 6 Uruyombo kangari rwayumvikenye, abandu kangari batangeye kuko bari barikubumva bari kugamba mu ngambo zebo z'ababazeye.
\v 7 Boshe batangejwe no kutamenya ibyabyeye, baratangira kwigambana n'abari aho ngo: Mbesi bano boshe bari kugamba mu ngambo boshe ndo ari abavakire ba Galilaya?
\v 8 Ni buryo ki turikubumva mu ngambo zetu, ururimi rwetu rw'abatuzeye?
\v 9 Aba Parti, aba Medi, aba Elamu, abatuye i Mesopotamiya, ab' i Yudeya n'i Kapadokia, i Ponto ni Azia,
\v 10 Firigiya ni Pamfilia, Misri no hafi ya Libia hafi y'i Kurene, n'abari baturukire i Roma.
\v 11 Abayuda na abanya mahanga, Abakreti na Abarabu nabo turi kubumva bari kugamba mu ngambo z' i wetu ibitangaza by'Imana!
\v 12 Bose batangeye, babura uko batekereza, batangira kugamba ngo: Binoya si bigambire ki?
\v 14 Nuko Petro yahagareye na ba bandi cumi n'umwe, agamba n'ijwi rireyi, arababwira ngo: Mweho bagabo b'i Yudea, namwe mweshe mutuye i Yerusalemu, mumenye binoya, mufungure amatwi mwumve amagabo ganje!
\v 15 Bano bandu ndo basindire nguko murigutekereza, kuko ari isaha ya gashatu y' umuyaga.
\v 16 Ariko zinoya nizo mburo zagambirwe muri Yoweli ngo:
\p
\v 17 Mu misi za nyuma Imana igambire ngo: Ngasuke Umuka gwanje ku bandu boshe; abahungu benyu n'abahara benyu bakabure, abasore benyu bakayerekwe, abakambwe bo muri mwewe bakabonekerwe mu ndoto.
\v 18 Naho ku baja banje na bajakazi ngabasukeho Umuka, nabo bakabure.
\v 19 Mukabone ibitangaza heru mu juru, n'ibimenyetso ku si: amaraso, umuriro, n'umwotsi gurigucumba.
\v 29 Bagabo bene data, ndenda kubabwira nda bwoba ibyerekeye Shogokuruza Daudi wapfiye agahambwa, kandi ikaburi ye na buno inariho.
\v 30 Yari ari I'm uzi, yiji ko Imana yamuraganiye ko abandu bakamukomokeho habeho umugombora k' ubutegetsi.
\v 31 No kuzuka kwa Kristo kwateguwe no kugambwa ko ndo akahere ikuzimu, n'umubiri gwe ndo gukabore na kannyori.
\p
\v 32 Uwo Yesu Imana yamujwiye. Tweshe turi abadimwe bo kubitangaza.
\v 33 Amarire kupandiswa mu juru yikeye mu kuboko kw'uburyo kw'Imana, hanyuma She yamuheye Umuka Guboneye, ugo yaraganiye abandu ngo akagubasukeho, mubyo murebaga n'ibyo mwumvaga.
\v 34 Kuko Daudi atakagendire mu juru, ariko yagambire ngo: Umwami yabwiye Umwami wanje ngo: Ikara mu buryo bwanje,
\v 35 kugez' aho ngashire abanzi bawe musi y'ibisando byawe.
\p
\v 36 Inzu yoshe ya Israeli ikamenye neza ko Yesu mwagambaniye, Imana yamuheye ubwami kandi ko yamugirire Kristo.
\p
\v 37 Bamarire kumva ago magambo boshe batangeye, babaza Petro n'izindi ndumwa ngo: Bagabo bene Data dukore ki?
\p
\v 38 Petro arababwira ngo: Mwihane mweshe kila mundu abatizwe mu zina rya Yesu Kristo kugira ngo mubabarirwe ibyaha kandi mukabone impano z'Umuka Guboneye.
\v 39 Kuri mwewe ikababere indagano, ku bana benyu, ku abari kure, no ku bandu akangari bo Imana ukahamagare.
\v 40 Yagambire agandi magambo, go kubemeza no kubakomeza arikugamba ngo: Mugikize n'abandu ba bunoya.
\p
\v 41 Abemeye ago migisho ga Petro babatizwe. Ugo musi, umubare gw'abanafunzi gwakiyongeyeho ibihumbi bishatu.
\v 1 Petro na Yohana bataramiye gusenga ku kanisa ari saa kenda.
\v 2 Hari hariho umundu wazewe ari ikirema, bamuhekaga bakamushira ku muryango gw'i Kanisa, gwitwa Mwiza, kugira ngo asabirize amakuta ku bandu bayingiraga mu kanisa.
\p
\v 3 Uwo mundu arebire Petro na Yohana bagiye kwingira abasaba amakuta.
\v 4 Petro na Yohana bamutumbiriye. Nyuma Petro aramubwira ngo: Uturebe.
\v 10 Bamenya ko ari wa wundi wikaraga ku muryango Guboneye arigusabiriza amakuta. Batangeye cane babwenye ibyamubeyeho.
\v 11 Uwo mundu yanga kuva hamwe na Petro na Yohana, abantu kangari bija barikubasanga, ku baraza ryitwa irya Salomo barigutangara cane.
\p
\v 12 Petro, abibwenye yabwiye abo bandu ngo: Mwewe bagabo b'Israeli, kubera ki murigutangazwa na binoya? Kubera ko murikudutumbira cane bosha ari imbaraga zetu cangwa kubaha Imana kwetu bitumire wuno mundu atambuka.
\v 13 Imana ya Aburahamu, ya Isaka ni ya Yakobo, Imana ya bashogokuru, yaheye icubahiro umwana we Yesu, uwo mwatangire, mwamuhakenye imbere ya Pilato, kandi we yari yapangire kumurekura.
\v 14 Mwamwihakenye uwo uboneye akaba n'indungane, hanyuma mu cimbo ce mwasabire ko babarekurira umusambo.
\v 15 Naho mwayitire Umwami w'ubuzima, Imana yamujwiye, twewe turi abadimwe bo kubitangaza.
\v 16 None kubera kukizera ijina rye, iryo jina ryaheye wuno mugabo ingufu, wuno mundu murikureba kandi mwiji n'uko kukizera kwaheye wuno mundu gukira neja imbere yenyu mweshe.
\v 9 Kubera ko twahamagewe kubazwa ibiboneye byo wuno mundu yakorewe n'uburyo yakirire,
\v 10 na mwewe mweshe bandu b'Israeli mubimenye! Ku buryo izina rya Yesu Kristo w'i Nazareti uwo mwabambire, Imana yamujuye mu bapfiye, ni muri iryo zina wuno mundu uhageze imbere yenyu ari muzima.
\v 12 Nda undi agakiza kabonekagamo, kubera ko nda rindi zina musi y'ijuru abandu bahewe ngo bakirizwe mo.
\p
\v 13 Babwenye ukundu Petro na Yohana barikugamba batarigutinya, biratangara cane, kubera ko bari babiji ng'abandu batayigire, injiji, ariko bibuka ko babeye na Yesu.
\v 14 Kubera ko bari barikurya uwo wakirire ahagarenye nabo babura ico basubiza.
\p
\v 15 Babategekire gushohoka tribunali,
\v 16 barabazanya bo bonyine: Dukore ki kuri bano bandu? Byijwi neza n'abatuye i Yerusalemu ko igitangaza cakorirwe n'abandu, na twewe ndo twohakana.
\v 15 k'uburyo bazanaga abarwayi mu mayira bakabahira mu mariri no mu ngombyi, kugira ngo, igihe Petro atambukire igicucu ce gikore kuri bamwe muri bo.
\v 16 Abandu kangari baviye mu muji ya pembeni ya Yerusalemu, bakija n'abarwayi bebo, n'abafitirwe n' ibizimu, boshe bagakira.
\p
\v 17 Umutambyi mukuru na bira be boshe bari bari aho (bo mu dini ry'Abasadukayo, bujwiramo ishari.
\v 18 Bafatire indumwa, babahira mu prizo ya boshe.
\v 21 Bamarire kubyumva bingira mu gitondo kare mu kanisa batangira kukigisa. Umutambyi mukuru na bira be barija, bakuza tribinali n'abakuru b'imiryango ya Israeli babatuma gukura indumwa mu prizo.
\v 9 Abandu bamwe bo mu kanisa ryitwa Ababohowe abo muri Sirene no muri Alexandriya na Abayahudi n'abo i Silisiya ni Asiya batangira gukora imbaka nawe.
\v 13 Yakobo yumvisize ko hari ingano mu Misri, yatumire yo bashogokuruza ubwa mbere. Bagiyeyo ubwa kabiri, Yosefu yibwira bene she, Farao amenya umuryango yavukiyemo.
\v 14 Nuko Yosefu yatumire kuri She Yakobo hamwe n'umuryango gwe goshe, umuryango gwebo gwabaga abandu mirongo irindwi n'abatanu.
\v 15 Yakobo yayimukiye mu Misri, apfira yo, na bashogokuruza.
\v 16 Indumbi zebo bazijenye i Shekemu, bazihamba mu kaburi Aburahamu yari yagurire, na bene Hamori, She wa Shekemu.
\p
\v 17 Igihe kigerire ngo bibe nguko Imana yaraganiye Aburahamu,
\v 34 Nabwenye kubabara k'ubwoko bwanje buri mu Misri, nayumvisize no gutaka kwebo, ndarindimuka ngo mbarokore. None inja, ndagutuma mu Misri.
\p
\v 35 Musa uwo, wo bayangire, bamubazize ngo: Ni nde wakugirire umutware cangwa umuzuzi wetu? Niwe Imana itumire kubabera umutware n'umutabazi. Imutumire ho malaika wamubonekeye mu gwa mugina.
\v 36 Niwe wabavanye mu Misri, yakorire ibitangaza yatangire n'ibimenyetso mu Misri, ku kivo gitukuye no m'ubutayu mu gihe c'imwaka mirongo ine.
\v 38 Ni we wari ari mu huriro rya Abisraeli m'ubutayu, yari ari hamwe na wa malaika, bagambanaga k'umusozi Sinai na bashogokuruza igihe yaherewe amagambo g'ubuzima go kutugezaho.
\p
\v 39 Bashogokuruza bayangire kumwumvira, bamuhungire, barikukifuza gusubira mu Misri.
\v 40 Babwiye Aruni ngo: Dukorere imana zo kutuyobora kuko Musa wadukwiye mu Misri, ndo twiji ico yabeye.
\v 42 Nuko Imana yabarekire ngo basabe inyenyeri so mu kirere nguko byayandikirwe mu gitabo c' imbuzi ngo: Mbesi mwantuye amaturo n'ibitambo imyaka mirongo ine m'ubutayu, mwewe nju ya Israeli?
\v 1 Sauli yari ashigikiye ibyo kwita Stefano. Ugo musi hatangizwe kubabazwa kw' ikanisa ya Yerusalemu kandi abizera boshe babaga batataniye mu kirere ca Yudea na Samaria, ariko Indumwa oya.
\v 38 Iyo ngone irasubiza ngo: Ndizerire ko Yesu Kristo ari Umwana w'Imana. Yategekire guharika igare, Filipo na ya ngone barindimukira mu mazi, Filipo abatiza iyo ngone.
\v 39 Baviye mu mazi, Umuka g'Umwami gwagendanye na Filipo, iyo ngone ndo yamurebire tena. Nuko agumya kugenda yishimire.
\v 2 Yagendeye umutambyi mukuru arikumushaba ibaruwa zo kugendera ho i Damaski, zo kwingira mu masinagogi kugira ngo abeye abwenye abari mu rino dini rishasha, abagabo cangwa abagore abafunge abazane i Yerusalemu.
\v 26 Saulo amarire kugera i Yerusalemu yapimye kugifatanya n'abanafunzi, nabo bamutinye boshe, batayemera ko ari umwanafunzi.
\v 27 Niho Barnaba yamufatire, amujanira indumwa, abagambira uko Sauli yahuye na Yesu, ari mu njira, nuko yahubiriye n'ingufu mu jina rya Yesu i Damaski.
\v 28 Yabeye nabo i Yerusalemu kwingira no kushohoka, mu gihugo coshe ca Yerusalemu.
\v 38 Kubera ko i Luda hari hafi ya Yopa, abanafunzi bamenyire ko Petro yagerire yo, batumye abandu babiri, kumuhendahenda ngo agende adatinze.
\v 39 Petro yahagurukire agendana nabo. Bagerire yo bamujenye mu cacumba ca heru. Abapfakazi akangari bari bamuhageze iruhande, barikurira no kumwereka amaropo n'imwenda zo yabaga yabashoneye igihe yabaga ari hamwe nabo.
\v 6 Acumbikire kwa Simoni umuboshi wimbu, inzu ye iri hafi y' ingezi, arakubwira ibyo ukwiriye gukora.
\v 7 Malaika amarire kumubwira yayigendeye, Nuko Kornelio yahamageye abakozi babiri bo mu nju ye, n'umusoda umwe utinyaga Imana, mu bamukoreraga imisi zoshe.
\v 8 Amarire kubasubiriramo ibyabere byoshe ybatumye i Yopa.
\p
\v 9 Ng'ejo, bari mu nzira, bagerire hafi y'umuji, Petro yapandire heru mu cumba gusaba. Hari ari mu saha ya gatandatu.
\v 17 Petro yabeye arikukibaza atamenyire ibyo yabwenye, abo bandu bari batumirwe na Kornelio, bari bamarire kubaza inzu ya Simoni, bari bahageze k'umuryango.
\v 38 Mumenye ko Imana yamusigire amavuta g'Umuka Guboneye, n'ingufu, Yesu w'i Nazareti, wagendaga kuriya na kunoya arigukora ibiboneye, arigukiza boshe bari mu si y'ingufu za shetani, kuko Imana yari iri hamwe nawe.
\p
\v 39 Na twewe turi abadimwe b'ibyo byakorirwe mu gihugo c'Abayuda na Yerusalemu, bamwitire kandi bamumanikire ku giti.
\v 40 Imana yamujwiye ku gwa gashatu, yamwerekenye k'umugaragaro,
\v 41 atari ku bandu boshe, ariko ku badimwe bacagwiwe n'Imana hambere n'Imana.
\v 41 Kuri twewe twariye no kugnwa hamwe nawe nyuma yo kuzuka aviye mu bapfiye.
\v 42 Yesu yadutegekire ko duhubiri abandu no gutangaza ko ariwe Imana yaheye tribinali yo gucira imanza abazima n'abapfiye.
\v 43 Imbuzi zoshe zirigutangaza ko buri weshe umwizerire, akahabwe imbabazi z'ibyaha mu zina rye.
\p
\v 44 Petro yabeye akigamba ago magambo, Umuka Guboneye gurindimukira ku bari bari kumva iryo gambo.
\v 45 Abizerire boshe bakebirwe, bagendire hamwe na Petro, batangeye kubona imbano z'Umuka Guboneye zigerire no ku bapagani.
\v 46 Kuko babumvisize barikugamba mu ngambo bariguhimbaza Imana. Nuko Petro arabasubiza ngo:
\v 47 Ni nde wobabuza amazi, abujwizwe Umuka Guboneye kimwe natwe?
\v 48 Arategeka ngo: Babatizwe mu zina ry' Umwami Yesu. Niho Bamusabire ko yobana nabo izindi misi.
\v 3 Abwenye ko Abayuda bishimire, yafunze Petro. Cari ari igihe c'imisi y'imitsima itarimo imisemburo.
\v 4 Amarire kumufata amuhira mu prizo. Yamurindisize abasoda bane, kugira ngo nyuma ya Paska amwereke abandu.
\p
\v 5 Petro yagumire mu prizo, i kanisa ndo ryaburire kumushabira ku Mana.
\v 6 Igihe Herode yari ari tayari kumutanga muri iryo joro, Petro yararyamire hagati y' abasoda babiri n'abazamu bari imbere y'urugi bari kurinda iyo prizo.
\v 7 Malaika w'Umwami yamuhagareye iruhande, umwangaza gugera mu prizo. Malaika akubita Petro m'urubavu, yamuhagurikize iminyororo iragwa iva ku maboko ge.
\v 1 Mu kanisa ya Antiokia habagamo imbuzi n'abalimu. Barnabasi, Simeoni witwaga Nigeri, Lukio w'i Kureni, Manaeni umuvukanyi w'umwami Herode na Sauli.
\v 2 Babeye bariguhimbaza Umwami mu kazi kebo, Umuka Guboneye gurababwira ngo: Muhire pembeni Barnabasi na Sauli ngo bakore umurimo go nabakuriye.
\v 11 Abandu kangari babwenye ibyo Paulo yari akorire, ihuriro ryagamba n' ijwii rireyi mu ngambo y' i Likaonia ngo: Utumana twayijire mu sura y'abandu.
\v 12 Bahimba Barnabasi Zeusi, na Paulo Merkurio, kuko we yagambaga cane.
\v 13 N'umutambyi wa Zeusi yabaga afite inshengero m'ubwinjiriro by'umuji. Yija n'inga n'ikizingo ca mauwa k'umuryango, yenda gutanga isadaka.
\p
\v 14 Indumwa Barnabasi na Paulo babyumvisize, bapasura imwenda yebo bagenda vuba imbere y' ihuriro,
\v 15 bagamba ngo: Bagabo, ni kubera ki mukorire binoya? Na twewe turi abandu ngamwe, kandi tubazaniye Umwaze guboneye, turikubigisa guhinduka, mureke ibitagira ifaida, mukurukire Imana ya kweli yaremire ijuru n'isi, n'ikivo, n'ibirimo byoshe.
\v 16 Iyo Mana, mu misi yashije yerekire ubundi bwoko bwoshe mu si kugendera mu njira zebo.
\v 17 Nubwo ndo yarekire kugihamiriza uwa ariwe, kuko yakorire ibiboneye, yabaheye imvura kuva mu juru nigihe cumweru, abaha ibyo kurya kangari kandi yayujwize imitima yenyu ibwishimo.
\v 1 Abagabo bamwe baturukire i Yudea, bigisa abavukanyi barikubabwira ngo: Niba mudakakatirwe nguko amategeko ga Musa gagambire, ndo mwokizwa.
\v 2 Paulo na Barnabasi bagirire nabo ibiganiro n'imbaka, abavukanyi bafata programe yo gutuma Paulo na Barnabasi na bamwe muri bo kugenda i Yerusalemu kureba indumwa n'abakuru kubera ico kibazo.
\v 10 Bunoya si, kubera ki murigupinga Imana, kubera ki muriguhira umurunga mu gosi ry'abanafunzi kandi abatuzeye na twewe tudashobweye kuguheka?
\v 11 Ariko twizerire ko tukakizwe tunyuriye m'ubundu bwo Umwami Yesu yatugiriye kimwe nabo.
\p
\v 12 Abandu boshe boshe bari bahuriye aho barahora, bafungurira amatwi Paulo na Barnabasi; bababwiraga ibimenyetso nibitangaza Imana yakorire muri bo no mu bapagani.
\v 20 Ariko tubandikire ko bokwirinda kandi boreka kukizambisha no gupfukamira ibisanamu, ubusambanyi, no kurya inyama z'ibisimba byanigirwe n'amaraso.
\v 21 Kubera ko gutangira kera Musa yari afite abo kugwisa amategeko ge muri buri muji. Babagaho barigushoma ibyandikirwe buri sabato mu masinagogi.
\p
\v 22 Nuko rero, kubera ko byasimisize indumwa n'abazehe, n'ikanisa ryoshe, bacagwiye muri bo abo gutuma i Antiokia hamwe na Paulo na Yuda witwaga Barsabasi na Silasi, abagabo bijwi neja mu bavukanyi.
\v 23 Babaheye ibaruwa yandikirwe ngo: Indumwa, abazehe n'abavukanyi, ku bavukanyi bo mu bapagani i Antiokiya, Siriya ni Kilikia, Muriyo!
\v 24 Tumarire kumenya ko hari bamwe mu bagabo baviye iwetu bo tutayigisize, barikubahabisa imutwe kubera amagambo gebo,
\v 25 Na twewe twarebire ko biboneye, tumarire guhurira hamwe, ko tworondora abo gutumwa hamwe n'abakundwa Barnabasi na Paulo.
\v 26 Aba bagabo batangire ubuzima bwebo kubera Ijina ry'Umwami Yesu Kristo.
\v 27 Twatumire Paulo na Silasi, bo bakabibabwire neja n'umunwa gwebo.
\v 28 Kuko byasimisize Umuka Guboneye na twewe kutabahekesa umuzigo gutafite umumaro kuri mwewe.
\v 18 Paulo yababeye, arahindukira abwira ico kizimu ngo: Ndagutegekire mu jina rya Yesu Kristo, shohoka muri wuno muhara. Muri iyo saha ibizimu byamuviyemo.
\v 19 Abashefu be babibwenye, batakeze ibyiringiro by'ifaida zebo, bakurubana Paulo na Silasi babagendana ku karubanda imbere y'abakuru b'umuji.
\v 25 Mu joro hagati, Paulo na Silasi bashabire no kuririmbira Imana. Abafungwa babumvisize.
\v 26 Muri ako kanya hija umutingito gukomeye, k'uburyo ki ingingi ya prizo yatingitire nazo. Imiryango za prizo zakifungwiye, iminyororo nazo ziracika.
\v 27 Umuzamu wa prizo yabyukire, abona imiryango zifungwiwe, afata umusho ngo yiyite. Yatekereze ko abafungwa boshe batorokire.
\v 28 Ariko Paulo yagambire n'ijwi rireyi ngo: Utakiyita kuko tweshe turi hanoya.
\v 29 Nuko uwo muzamu yasabye ko bazana amatara, yingira mu prizo arigutitira yikubita ku bisando bya Paulo na Silasi.
\v 30 Yabashohweye arikugamba ngo: Mwami, ngore ko ngo ngizwe?
\v 31 Paulo na Silasi baramusubiza ngo: Ukizere Umwami Yesu, urabona agakiza wowe n'umuryango gwawe.
\v 17 Nuko mu iyo sinagogi yateye imbaka n'Abayuda n'abubahaga Imana, n'abandi yahuraga nabo buri musi ma musoko.
\p
\v 18 Bamwe mu babeyeho bari Abapekuriano naba Sitoiki b'abanyabwenge, bahuye nawe. Abandi baragamba ngo: Wuno muhakanyi arikwenda kugamba ki? Abandi bagamba ngo: Arikukiyereka ng'uwo gutangaza imyaze y'imana z'abapagani kuko yigisaga imyaze za Yesu n'umuzuko gwe.
\p
\v 19 Bamufatire bamuzana mu Aeropago, bagamba ngo: Mbesi wo tumenyesa inyigisho njasha urikugamba?
\v 20 Kubera ko uri kuzana amagambo g'amasenzi mu matwi getu. Twenda kumenya noneho, ubusobanuro bwago magambo.
\v 21 Abo i Atene n'abashitsi bari batuye iyo, ndo bari bamaraga ibihe byebo barikumunyesa cangwa kubwira abandi ibindu bishasha.
\p
\v 22 Paulo yahagareye muri Aeropago yababwira ngo: Mwewe bandu bi Atene, mu magambo goshe ndikureba ko mwiji gushakisha cane iby'idini.
\v 23 Kuko uko nabaga ndikugenda, nabwenye ku mazabahu genyu ahandikirwe ho ngo: KU MANA ITIJWI. Nuko nanje ndenda kubigisa ibyerekeye iyo muhimbazaga mutayiji.
\p
\v 24 Imana yaremire isi n'ibirimo byoshe, we ni Data wo mu juru no mu si. Ndaho abaga mu kanisa zubakirwe n'amaboko g'abandu.
\v 25 Ndo akorerwaga n'amaboko g'abandu, ndo yifuzaga ikindu icarico coshe kubera ko ariyo itangaga ubuzima no guhumekesa bindu byoshe.
\p
\v 26 Niwe waremire buri bwoko bw'abandu batuye ku si yoshe, amarire guhira ho ibihe yategekire kuva kera,
\v 1 Nyuma y'ibyo, Paulo yaviye i Atene, aganda i Korinto.
\v 2 Yasangire yo Umuyuda witwaga Akwila, muvukire w'i Ponto. Uwo yari aherukire guturuka Itali hamwe n' umugore we Priskila, kubera ko Klaudiano yari yategekire Abayuda boshe kuva i Roma.
\v 3 Paulo yagendanye nabo. Kandi ko bakoraga akazi kamwe yabenye nabo, arigushoma nabo amahema.
\v 4 Paulo yayigishirisaga mu Sinagogi buri sabato, arigupima kumvisa Abayuda n'Abagiriki.
\p
\v 5 Ariko Silasi na Timoteo bagerire i Makedonia. Bakitangiye Igambo y' Imana, barigutangariza Abayuda ko Yesu ari Kristo.
\v 6 Abayuda bamwangira kandi baramutuka. Paulo yakungumwiye imyenda ze arababwira ngo: Amaraso genyu gagwe ku mitwe yenyu! Njewe ndi indungane. Guturuka bunoya ngendeye abatakizerire.
\v 7 Yaviyeyo, yingira mu nju yo uwitwa Yustusi, umundu wubahaga Imana. Inju ye yabaga hambavu ya sinagogi.
\v 8 Krispusi umukuru w'iSinagogo yizera umwami Yesu we hamwe n'umuryango gwe goshe. Kandi na ibi Korinto kangari bayumvisize Paulo barakizera kandi barabatizwa.
\p
\v 9 Umwami Yesu yabwiye Paulo mu yerekwa mu joro ngo: Utegutinya, ahubwo ugambe, kandi uteguhora,
\v 10 Kubera ko ndi hamwe nawe, kandi nda mundu ukagukozeho urutoke kukugirira nabi. Gamba, kubera mfite abandu kangari muri guno muji.
\v 18 Paulo, amarire yo izindi misi i Korinto yasezeye ku bavukanyi, arambuka, yagendera i Siriya hamwe na Priskila na Akwila. Amarire kukiyogosesa umutwe i Kinkireya kubera ko yari yarahiye.
\v 19 Bagerire i Efeso, Paulo asigayo bira be, yingira mu Sinagogi, aganira hamwe n'Abayuda.
\v 20 Bamuhendahenda ngo asibe yo izindi misi.
\v 21 Ariko atabakundira. Nuko abasezeraho arikugamba ngo: Ngombire gukora umuzayo guri imbere i Yerusalemu. Ngayije tena kubereba Imana yendire. Nuko ava i Efeso.
\p
\v 22 Yayambukire, agenda i Kaisariya, ataramira i Yerusalemu, kandi amarire kuramutsa ikanisa, yarindimukire i Antiokia.
\p
\v 23 Yamarire yo igihe, hanyuma aragenda, anyurira i Galitia n'i Frigiya arigukomeza abanafunzi boshe.
\v 1 Igihe Apolo yari ari i Korinto, Paulo anyura mu bihugo byo heru mu Aziya. Agera muri Efeso. Yasangire yo abanafunzi bamwe, arababwira ngo: Mwabwenye Umuka gw'Imana igihe mwari mumarire kukizera?
\v 9 Ariko nguko bamwe bakomeje gushinga igosi no kutizera, batuka ijina ry'Umwami Yesu imbere y'abandu kangari. Yatanye nabo, agendaga n'abanafunzi kandi yabaga arikwigisiriza buri musi mu cumba citwaga Tiranusi.
\v 10 Byagumye guco imyaka zibiri, nuko abandu bo mu Azia bumva igambo ry'Umwami, babe Abayuda cangwa Abagriki.
\p
\v 11 Kandi Imana yagumye gukora ibitangaza ikoreseze amaboko ga Paulo,
\v 12 k'uburyo abandu bahiraga ibitambara ku barweye byakorire ku mubiri gwa Paulo nuko indwara zigatumuka, n'ibizimu bikagenda.
\p
\v 13 Ariko abapfumu b'Abayuda bapimye kwambaza ijina ry'Umwami Yesu kubari bayingiwemo ibizimu barikugamba ngo: Tubirukenye mu jina rya Yesu wo Paulo yigisaga!
\v 14 Abakoraga ibyo bari abahungu barindwi ba Skeva, umuyuda wo mu bakuru b'abatambyi.
\p
\v 15 Umuzimu gurabasubiza ngo: Yesu ndamwiji, kandi nyiji na Paulo. Ariko mwewe, muri bande?
\v 16 Nuko umuzimu gwabaragwiye, gwabatsindire no kubakubitagura. Nuko baviye mu nju bambeye busha kandi bujwiyeho ibisebe kangari.
\v 17 Ibyo byamenyekenye mu Bayuda boshe n'Abagiriki boshe bari batuye i Efeso. Boshe bapfa ubwoba, kandi ijina ry'Umwami Yesu ryahimbarizwe.
\v 26 Kandi mwabwenye no kumva ko atari Efeso honyine, ahubwo no muri Azia hafi yoshe, uwo Paulo yayemeze abandu kangari arikubayobya. Arikubigisa ko imana zakorirwe n'indoke z'abandu zitari imana.
\v 34 Ariko abandu bamenye ko ari Umuyuda, boshe bayombire hamwe ng'amasaha abiri ngo: Dayana w'Abaefeso akomeye!
\p
\v 35 Hanyuma umukarani w'umuji azana ituze mu bandu ngo: Bagabo b'i Efeso, ni nde utiji ko Efeso ariyo mulinzi w'ikanisa ya Dayana, igisanamu cagogomire kuva mu juru?
\v 1 Iyo mivurangano imarire gushira, Paulo yateranyize abanafunzi, arabigisa. Nyuma yatenye nabo, agenda i Makedonia.
\v 2 Amarire kunyura muri ibyo bihugo arigufasha mu magambo kangari, yagendeye i Bugriki.
\v 3 Amarire yo amezi ashatu, Abayuda bamupangiye ibibi, nuko apanga kugishubirira i Mekedonia.
\v 4 Abamuherekeza ni Sopateri w'i Beroya, muhungu wa Piro, na Aristariko na Sekundo b'i Tesalanike, Gayo w'i Derbe, na Timoteo na Tikiko na Trofimo bo mu Aziya.
\v 5 Banoya boshe badutangire imbere, bija kuturirndirira i Trowa.
\v 6 Nyuma y'imisi y'imikati itarimo I acacu, tuviye i Filipi, imisi zitano zishirire tugerire i Trowa. Twamarire yo imisi zirindwi.
\p
\v 7 K'umisi gwa mbere gw'icumweru, duhuye ngo tuma nyagure imikati, Paulo yaganiye n'abizerire. Yari ari gupanga kugenda ng'ejo, nico catumire agumya kubigisa kugeza mu joro hagati.
\v 8 Hari hariho amatara kangari mu cumba ca heru co twarihuriyemo.
\v 9 Nuko umuhungu Etikusi, wari wikeye ku dirisha, yasinziriye cane igihe co Paulo yari arikukigisa. Itiro rimufatire, yahenuka guturuka ku nju ya gashatu yo heru. Yagwiye hashi, arapfa.
\v 11 Yataramire tena heru, amanyagura umukati, ararya. Akomeza kubigisa ijoro kugeza mu gitondo, Hanyuma arabasiga.
\v 12 Wa muhungu bamuzenye ari muzima, nuko bahumuriza.
\p
\v 13 Ariko twewe twatangire Paulo kagera k'ubwato, turambuka tugendera i Asosi, aho twabaga twasezeraniye guhurira nawe, kubera ko yagombaga gukomeza urugendo ku maguru.
\v 14 Amarire kudusanga i Asosi, twagendanye, tugera i Mitilene.
\v 15 Twaviye aho, tunyura mu ngezi. Ng'ejo tugera hafi y'i Kivo. Umusi gukuriyeho tugera i Kiosi, umusi gwa gatatu twagerire i Mileto.
\v 16 Paulo yari ari yapangira kunyura i Efeso kugira ngo atahagarara ngo ate igihe muri Azia, kuko yabaga arikugihutira kugera i Yerusalemu k'umusi gwa Pentekote bibeye byoshobokire.
\p
\v 17 Kuva Mileto, Paulo yatumire ku bakaru b'ikanisa ry' i Efeso. Bamugerireho, arababwira ngo: Mwenyine mwiji uko nifataga imbere yenyu guturuka ku musi gwa mbere ngerire mu Aziya.
\p
\v 18 Nakoreye Imana nicishije bugufiya cane, ndi nokurira.
\v 19 Kandi no mu bigeragezo bitewe n'imitego Abayuda bandegaga
\v 20 Mwiji ko nda kindu coshe co nabahishire cobagirira ifaida. Kandi mwiji ko ndo natinyaga kubabwiriza no kubigisa ku karubanda no mu maju.
\v 21 Natangarize Abayuda n'Abagiriki kugihana no guhindukirira Imana no kukizera Umwami wetu Yesu Kristo.
\v 34 Mwe mwenyine mwiji ko gano maboko arigo ngoresaga ngo nsubize ibyifuzo byanje n'ibyo abandu bari hamwe nanje.
\v 35 Naberekire mu njira zoshe ko ari guco rishohwere gufasha abatishobweye, no kwibuka amagambo g'Umwami Yesu wagambire wenyine ngo: Gutanga kuzaraga imigisha kurenza guhabwa.
\v 11 Afata umushipi gwa Paulo, agufungisha amaguru n'amaboko, nuko aragamba ngo: Reba ico Umuka gw'Imana gugambire: Nyiri umushipi Abayuda bakamubohere guco i Yerusalemu, kandi bakamutange mu maboko g'abapagani.
\p
\v 12 Twabeye twimvisize ibyo, twewe hamwe n'abandu baho, twashabire Paulo atataramira i Yerusalemu.
\p
\v 13 Ariko, yadusubiza ngo: Mukorire ki si? Murikurira, mukambabaza umutima? Ndo ndi tayari gufungwa gusha, ahubwo no gupfira i Yerusalemu kubera ijina ry'Umwami Yesu.
\p
\v 14 Kubera ko yayangire kutwumvira, ndo twabitindireho cane, twagambire ngo: Kwenda kw'Imana ari ko kubaho.
\p
\v 15 Nyuma y'izo misi, twayitegwiye, nuko dutaramira i Yerusalemu.
\v 16 Abanafunzi bamwe b'i Kaisariya bagendanye na twewe, batuyobweye kwa Nasoni wo mu kirwa c'i Shipure. Yabaga ari umwanafunzi wa kera. Iwe niho twacumbikire.
\p
\v 17 Tugerire i Yerusalemu, abavukanyi batwakira n'umunezero.
\v 18 Ng'ejo, twagendanye na Paulo kwa Yakobo, aho abakuru boshe bahuriye.
\v 19 Amarire kubaramutsa, yababwiye kimwe kukindi ku kindi ibyo Imana yakorire mu bapagani.
\v 21 None rero bamarire kumvako wigisaga Abayuda boshe bari mu bapagani ko batakurikiza amategeko ga Musa, babwire tena batakata abana bebo no kudakurikiza imihango yebo.
\v 22 None dukore ki? Kweli, abandu kangari barahura, kubera ko bamenye ko wayijire.
\v 23 Guco rero, ukore ico turakubwira.
\v 24 Muri twewe hariho abagabo bane barahiye. Ubafate, ukiyeze hamwe nabo. Ubarihire ibyo baratanga, bamenye ko ibyo bakumvagaho ari ububesi. Ahubwo batamenya ko nawe ukurikizaga amategeko.
\v 25 Ku bapagani bizerire, tubandikire ko bagombire kukirinda inyama zaterekewe ibisanamu no kukirinda amaraso, n'ibisimba byanigirwe, n'ubusambanyi.
\v 26 Nuko Paulo afata abo bagabo, arakiyeza, ejo yaho yingira mu nju y'Imana hamwe nabo barigutangaza umusi go kukiyezamo guzabera no gutura amaturo kuri buri weshe.
\p
\v 27 K'umwisho gw'imisi ziridwi, Abayuda bo mu Aziya babwenye Paulo mu nju y'Imana, bavurugire abandu, bamufata.
\v 29 Nguwo umundu urikukigisa hoshe n'abandu boshe ibitanire n'amategeko. Ikindi, yingiye n'Abagiriki mu nju y' Imana, kandi yahumanyize umuji gutungenye. Kubera bari bamubwenye ari hamwe na Trofimo Umunya Efeso, bakekire ko Paulo yayingiye nawe mu nju y'Imana.
\v 30 Umuji goshe gwavuruganye, n'abandu bija bari kangari baturukire imbande zoshe. Bafatire Paulo, bamukururira hanje y'inju y'Imana. Nuko bafunga mara moja imiryango yoshe y'ikanisa.
\p
\v 31 Kubera ko bari benda kumwita, umwaze gwagerire k'umukuru w'abasoda ko i Yerusalemu hoshe hari imivurungano.
\v 1 Bavukanyi na badata, mwumve kwiregura kwanje.
\v 2 Bamvisize ko arikugamba ururimi rw'ikiheburayo, batuza. Paulo aragamba ngo:
\v 3 Ndi umuyuda, wavukuye i Tarso muri Kilikiya. Ariko, nakuriye mu guno muji, kandi nayigiye ku bisando bya Gamalieli. Mu byo kukizera, nakuriye mu mategeko ga badata, mfite ubwira mu by'Imana nguko mumerire mweshe guno musi.
\v 4 Nateseze no kwita, ndikurwanya zino nyigisho. Nabohire no guhira mu minyororo abagabo n'abagore.
\v 5 Umutambyi mukuru n'abakuru ba tribinali boshe bombera abadimwe. Ndetse bambaga n'amabaruwa go gufatisa abavukanyi babaga i Damasiko, aho nabajanaga babohirwe gufungirwa i Yerusalemu.
\v 23 Nuko barabira, bata imyenda yebo, baterera umucucu heru.
\v 24 Umukuru w'abasoda ategeka ko bayingiza Paulo mu nju ya tribinali. Bamubazize ibindu kangari, baramukubita, kugira ngo amenye icatumire bayabira kubera we.
\v 6 Paulo, amenye ko igice kinini bihurize ari Abasadukayo, ikindi Abafarisayo, agamba n'ijwi rinini muri yo nteko ngo: Bagabo bavukanyi! Ndi umufarisayo, umwana w'abafarisayo. Ni kubera ibyiringiro no kuzuka kw'abapfiye ndigucirwaho urubanza.
\v 21 Were kubumva, kubera ko abarengire mirongo ine muri bo bamurindiriye, kandi bakiyemeze no kurahira ko batakarye cangwa kugnwa bataramwita. None barindiriye ko wabemerera.
\v 6 Amarire kwikara yo imisi munane cangwa icumi yarindimukiye i Kaisariya. K'umusi gwa kabiri yikara ku ndebe y'itribunali, yategeka ko bija na Paulo.
\v 8 Kubera ki si munaniwe kukizera ko Imana izuraga abapfiye?
\p
\v 9 Ku ngambo yanje, natekereze ko ndikurwanya n'imbaraga ijina rya Yesu w'i Nazareti.
\v 10 Nibyo nakorire i Yerusalemu. Nafungisize indungane kangari. Nari nahewe urwo ruhusha n'abakuru b'abatambyi, kandi, igihe babitaga nabaga ndi uruhande rw'ababaga bari kubita.
\v 11 Nabahaniraga mu ma sinagogi goshe kandi nabahataga gukosereza Imana. Marijuana gurengire kandi nabatesize no kubarenganya kugera ho nabasangaga no mu miji zo hanze.
\v 13 Nabwenye ndi mu njira, umwangaza gurushije ugw' izuba gwakirize mu mbande zoshe, nabo nari ndi hamwe bagubwenye.
\v 14 Tweshe twagwiye ha butaka, kandi nayumvisize ijwi ririkuyomba mu Giheburani ngo: Sauli, Sauli, kubera ki urikundenganya? Bikomeye kuri weho gutera imigeri ku mihunda.
\p
\v 15 Nasubize ngo: Uri nde Mwami? Umwami yagamba ngo: Ndi Yesu urigutesa.
\v 20 Nahubiriye i Damasko n'i Yerusalemu no m'Ubugiriki n'abapagani nabaheye ubutumwa byo kukihana no kugaruka ku Mana kugira ngo bakore ibiboneye bikwiriye abihanire.
\p
\v 21 Kubera iyo mbamvu, Abayuda bamvatire mu kanisa benda kinyita.
\v 22 Kuko nabwenye umusahada guturukire ku Mana, nahagurukire, none ndigutangariza abatoto n'abakuru, ndo ndondogora ibyanje, ahubwo mbaga ndikugamba ibyo imbuzi na Musa bagambire ko bikayije.
\v 23 Kumenya ko Kristo akateswe kandi ko ariwe ukazuke mbere mu bapfiye, kandi ko akatangarize ubwoko bwetu ubutumwa no ku bantu boshe.
\v 1 Bamarire gutegeka ko tugenda mu Italia, bashirire Paulo hamwe n' abandi bafungwa mu maboko g'umukomanda witwaga Yuliusi wo mu kombanyi ya Ogusto.
\v 2 Twingira m'ubwato bwa Adramiti bwari buri tayari kugenda. Twagerire m'umuji go ku ngengero ya Aziya, tugenda ku ngezi. Aristariko w'i Makedonia muri Tesalonika yari ari hamwe na twewe.
\v 3 Ng'ejo twagerire i Sidoni. Yuliusi yahangayikiye cane Paulo, amuhereza uruhusa rwo kugenda gusura bira be kugira ngo bamuhe ibyo yabaga akennye.
\v 4 Tuviyeyo, twagendeye ku ngezi, tunyura musi ya Kipuro kubera ko umuyaga gwari gwasarire guri kwenda kuduhabya.
\v 5 Tunyura mu ngezi iruhande rwa Kilikiya na Pamfiliya tugera Mira umuji gwa Likiya.
\v 6 Tugerire yo, wa mukomanda yasangire ubwato bwa Aleksandria butegwiwe ngo bugende Italia, twapanze mo, turagenda.
\v 7 Twakorire urugendo rwa buhoro buhoro. Mu misi akangari twagerire Kunido dusumbukire, kubera ko umuyaga gwari guri munini. Twanyuze mu si ya Krete, uruhande rwa Salmoni.
\v 8 Tuhanyura turuhire ku ngengero, tugera ahandu hitwa icambu kiboneye, hafi y'umuji gwa Lasea.
\p
\v 9 Igihe kireyi gishirire, urugendo rwetu rwari rwujwiyemo ibabazo kangari, kandi imisi zo gufunga Paulo zarengire.
\v 10 Ariko Paulo yaduheye inama ngo: Bagabo mwe, ndikubona urugendo rwetu rurimo ibibazo n'akababaro gakomeye. Ndo biraba ku mitwaro no ku bwato bwetu gusha ahubwo no k'ubuzima bwetu.
\v 11 Wa mu komanda n'umusale hamwe na nyiribwato bategire ugutwi burikimviriza ibyo Paulo ari kubabwira.
\v 12 Kubera ko icambu ndo cari kimerire neja, k'uburyo batinze yo kandi ari igihe c'imbeho. Abagenzi kangari batangire inama yo kuvayo bakagenda i Foinike bibeye bishobokire bakiberayo. Aho hitwa icambu c'i Krete, biteganye n'iyo izuba rirengeraga, n'iruguru, n' iyo izuba rirasiraga abana ipfo.
\v 13 Umuyaga gw'ipfo gutangira guhuha, bagira ngo babwenye igisubizo, bayakize moteri y'ubwato bagenda bari gukikira bagera hafi ya Krete.
\v 26 Ni ngobwa ko ingezi iraturuka, dutabwe hakurya, ahandu hafi y'ubutayu.
\p
\v 27 Tugerire mu joro rya cumi na kane, baduterera hirya na kurya mu ngezi ya Andriya. Mu joro hagati abayobozi b'ubwato bagirire ngo twegere hakurya ha butaka.
\v 28 Bapimye igipimo cambaga ko turi ku metero cumi na bibiri kwija hashi. Twayijire imbere kannyori, igipimo cerekanaga ko bibeye imetere icumu n'itanu.
\v 1 Tumarire kurokoka, twamenye ko aho handu hitwaga Melita.
\v 2 Abasangwa butaka baho batugiriye neja cane, baducaniye umuriro, badufatire neja kuko hari igihe c'imvura n'imbeho kangari.
\v 3 Paulo yafashe umuzigo gw'ingwi z'amashari aragucana. Injoka yaviyemo, yizinga ku koboko kwe.
\v 4 Abasangwa butaka babwenye iyo njoka irikwerera ku kubobo kwa Paulo, bagambana bo ku bebo ngo: Kweli wuno mundu agombye kuba ari umwicanyi. Nico gitumire amategeko gatemera ko abaho nubwo yari yarokokire mu kivo.
\v 5 Paulo yakungumuriye iyo njoka m'umuriro, ataba ikindu.
\v 6 Abo bandu bari bategereze ko arabyimbabyimba cangwa arikubita hashi no gupfa. Bamarire umwanya, bahindwiye ibitekerezo byebo baragamba ngo: Wuno mundu n'imana.
\p
\v 7 Hafi yaho, hari hariho imirima y'umundu wari atuye muri ico kirwa witwa Pibliusi. Yatwakiye, yaducumbikiye imisi zishatu nga bira be.
\v 8 Ise wa Publiusi yari ari ku buriri arweye agapururu no guhitwa amaraso.
\v 9 Paulo yamurambikireho ibiganza aramukiza.
\v 10 Nyuma hija abandi baryayi bo mu ico kirwa nabo barakira. Baduheye icubahiro, hanyuma tugiye baduheye ibindu byoshe byo twari dukeneye.
\p
\v 11 Nyuma y'amezi ashatu, tugenda m'ubwato buviye i Aleksandria. Cari igihe c'imbeho kangari, ubwo bwato bwitwaga amahasha g'abahungu (dioskoru).
\v 13 Nyuma yaho twagendire ku ngengero, tugera i Regio. Nyuma y'umusi gumwe, umuyaga munini gwahuhire guturukire ipfo.
\v 14 Nyuma y'imisi zirindwi, twagerire i Puteoli. Twahashangire abavukakanyi. Badushabire gusiba nabo imisi zirindwi, nyuma tukagenda i Roma. Abavukanyi b'i Roma babyumvisize bija kutuyambirira ku soko rya Apio no ku nju zishatu z'abageni.
\p
\v 15 Paulo ababwenye yasimiye Imana cane, yumva akomeye.
\v 16 Tugerire i Roma, Paulo yahewe uruhusa ryo kukibera wenyine n'umusoda wo kumucunga.
\p
\v 17 Nyuma y'imisi zishatu, Paulo yayakwiye abakuru b'Abayudi. Bamarire guhura, yababwiye gano magambo ngi: Bagabo bavukanyi, nubwo nda kibi nakorire, abandu batakishimiye, cangwa kitari kugendana n'imico za bashogokuru, nahirirwe mu prizo i Yerusalemu. Nahizwe mu maboko g'Abaroma.
\v 22 Ariko turikwenda kumenya ibyo urigutekereza. Kuko twiji ko rino dini bataryumvaga neja ahandu hoshe.
\p
\v 23 Bamuheye umusi go guhura nawe. Abandu kangari bija kumureba aho yari ari. Paulo yabahubiriye ibyo ubwami bw'Imana. Yabaheye ubuhamya kandi yakifashisize amategeko ga Musa n'imbuzi, yashakaga kubumvisa ku byerekerenye na Yesu.
\v 24 Ikiganiro catangiye mu gitondo, cagera ha mugoroba. Bamwe bayemezezwe n'ibyo yagambire naho abandi bayangire kukizera.